W ostatnich latach żłobki skandynawskie zyskały popularność także poza granicami krajów nordyckich – Szwecji, Norwegii, Danii czy Finlandii. Coraz więcej rodziców, pedagogów i decydentów przygląda się temu modelowi wychowania najmłodszych dzieci z dużym zainteresowaniem. Dlaczego? Bo opiera się on na wartościach, które z pozoru są proste, ale w praktyce zmieniają całkowicie sposób myślenia o opiece nad dziećmi w wieku żłobkowym.
W tym artykule przyjrzymy się temu, czym wyróżnia się żłobek skandynawski, jakie ma fundamenty pedagogiczne, jakie metody pracy stosuje się z dziećmi oraz dlaczego cieszy się tak dużym zaufaniem rodziców.
Fundament filozofii skandynawskiej – zaufanie do dziecka
Jednym z głównych założeń żłobków skandynawskich jest zaufanie do naturalnych kompetencji dziecka. Skandynawski model zakłada, że każde dziecko od urodzenia jest zdolne do eksplorowania, uczenia się i budowania relacji z otoczeniem – wystarczy mu stworzyć odpowiednie warunki. W praktyce oznacza to, że dzieci nie są nadmiernie kontrolowane, nie wymaga się od nich określonych „osiągnięć” (np. szybszego siadania, chodzenia, mówienia). Zamiast tego wychowawcy wspierają je w ich indywidualnym tempie rozwoju. Zasada: „Nie przyspieszamy, nie wyręczamy, ale towarzyszymy” to jeden z fundamentów tej filozofii.
Kontakt z naturą – codzienność, nie atrakcja
Żłobek skandynawski charakteryzuje się silnym związkiem z naturą. Dzieci codziennie spędzają wiele godzin na świeżym powietrzu, niezależnie od pogody – deszczu, śniegu czy słońca. W krajach nordyckich mówi się: „Nie ma złej pogody, są tylko nieodpowiednie ubrania” – to zdanie oddaje podejście wychowawcze w żłobkach. Zamiast drogich zabawek i plastikowych konstrukcji, dzieci korzystają z naturalnych materiałów – patyków, kamieni, piasku, błota. Przebywanie w naturze ma służyć rozwijaniu wyobraźni, zmysłów, odporności i umiejętności społecznych.
Minimalizm i estetyka przestrzeni
Wnętrza żłobków skandynawskich wyróżniają się estetyką opartą na prostocie, jasnych kolorach i naturalnych materiałach. Dominują drewno, bawełna, wełna, filc. Zamiast kolorowych, krzykliwych ścian i zabawek – dzieci otacza spokojna, harmonijna przestrzeń, która ma sprzyjać wyciszeniu, koncentracji i samodzielnej zabawie. Minimalizm nie oznacza nudy – wręcz przeciwnie, brak nadmiaru bodźców zachęca dziecko do kreatywności.
Relacje ponad wszystko – podejście bliskościowe
W żłobku skandynawskim relacje między dorosłymi a dziećmi są traktowane priorytetowo. Każde dziecko ma przypisanego stałego opiekuna (tzw. „kluczowego wychowawcę”), który poznaje jego potrzeby, rytm dnia, temperament, styl komunikacji. Ta relacja oparta na bliskości i zaufaniu pozwala dziecku czuć się bezpiecznie, nawet jeśli jest w nowym otoczeniu. W wychowaniu dużą wagę przywiązuje się do empatycznego podejścia, aktywnego słuchania i reagowania na sygnały dziecka – także te niewerbalne. Krzyk, płacz czy frustracja nie są ignorowane ani „uciszane”, lecz traktowane jako ważne komunikaty emocjonalne.
Swoboda i samodzielność
Żłobki skandynawskie promują samodzielność dzieci już od najmłodszych lat. Nawet maluchy są zachęcane do samodzielnego jedzenia, ubierania się, sprzątania po sobie – ale bez przymusu. Dzieci uczą się przez obserwację i doświadczenie – dorosły nie wyręcza, ale pomaga wtedy, kiedy jest to potrzebne. Typowe są meble dostosowane do dzieci (niskie półki, małe stoły), co umożliwia im samodzielny dostęp do zabawek, przyborów plastycznych czy talerzy.
To podejście buduje poczucie sprawczości i wzmacnia pewność siebie.
Partnerska rola rodziców
Rodzice są aktywnymi uczestnikami życia żłobka. W podejściu skandynawskim kluczowa jest współpraca między domem a placówką. Częste są spotkania adaptacyjne, rozmowy indywidualne, konsultacje z pedagogami. Proces adaptacji dziecka przebiega powoli, z dużym zaangażowaniem rodzica, który może towarzyszyć dziecku w pierwszych tygodniach. Rodzice są też informowani na bieżąco o postępach dziecka, nie tylko w kontekście „umiejętności”, ale także emocji, relacji, nastroju.
Dlaczego warto inspirować się modelem skandynawskim?
Coraz więcej żłobków w Polsce i innych krajach czerpie z modelu skandynawskiego. Powód jest prosty: dzieci, które dorastają w atmosferze szacunku, swobody, natury i bliskości, są bardziej samodzielne, kreatywne i odporne psychicznie. W świecie pełnym pośpiechu i nadmiaru bodźców skandynawski model proponuje powrót do tego, co naturalne – do rytmu dziecka, do zaufania, do uważności.