Czym jest tak naprawdę nasza koncentracja uwagi ?
To nic innego jak umiejętność realizowania zadań nawet tych stanowiących dla nas
trudność, czy też tych niezbyt nas interesujących. Koncentracja pozwala także na
nierozpraszanie się pod wpływem dopływających bodźców i wychwytywanie jedynie
istotnych na dany moment informacji.
Tak jak wszystkie nasze umiejętności, tak i nasza koncentracja zależy od wielu czynników,
a i patrząc na nasze maluchy można zauważyć jak bardzo ich zdolności się od siebie różnią.
Przede wszystkim każde dziecko cechuje się innym zbiorem cech temperamentu,
neurologiczną dojrzałością, stanem emocjonalnym oraz oddziałują na nie inne czynniki
środowiskowe, np. sposób wychowania, odżywiania, odmienny rytm dnia i sytuacja
rodzinna.
Zacznijmy od wieku dziecka i odpowiednich do niego predyspozycji.
Do 3 roku życia maluchy korzystają z uwagi mimowolnej, która nie jest przez nie
kontrolowana. Ich wzrok podąża za czymś kolorowym, czymś co świeci, wydaje dźwięk, jest
po prostu ciekawe .Powyżej 3 roku życia dzieci zaczynają korzystać z uwagi dowolnej, czyli od nich zależnej. To właśnie ona rozwija się i kształtuje przez kolejne lata edukacji.
Uwaga dowolna związana jest przede wszystkim ze świadomym działaniem i to dzięki niej
dziecko odbiera polecenie i jest w stanie wykonać zadanie, W tym miejscu wchodzi jeszcze
na tapetę bardzo ważny temat rozwoju układu nerwowego.
Rozmawiając z rodzicami dzieci w wieku przedszkolnym zapewne usłyszymy wiele
westchnień, sporo słów nasyconych bezradnością i zwątpieniem czy aby na pewno ich dzieci
wykazujące nieprzewidywalne zachowania, labilność emocjonalną i reagujące np. złością,
w dla nas nieadekwatnych do sytuacji momentach rozwijają się prawidłowo . Odpowiedź
brzmi – TAK!
Okres wczesnodziecięcy to właśnie burza emocji, nauka ich regulowania i m.in. ćwiczenie
koncentracji uwagi . Maluchy w wieku 1 do 3 lat są w stanie skupić się na zadaniu czasem tylko minutę,
przy czym wskazana jest do tego nasza pomoc i kierowanie kolejnymi czynnościami
przy jego wykonywaniu. 3-4 latki cechują się bardzo dobrą spostrzegawczością i potrafią skupić się na 10 – 20 minut, ale są bardzo wrażliwe na nadmiar bodźców. Dzieci 5-6 letnie potrafią słuchać nauczyciela ponad 20 minut, a ich zabawa w skupieniu trwa już nawet 40 minut. Warto zwrócić uwagę, że to w wieku 6 lat następuje gwałtowny rozwój koncentracji uwagi.
Co pomaga w rozwijaniu i prawidłowym wzmacnianiu koncentracji uwagi u dziecka ?
Dbanie o nie przebodźcowywanie malucha. Wyeliminowanie z codzienności ekranów
powodujących przeciążenie sensoryczne. Dziecko ze zbyt dużym dostępem do
nowych technologii odbiera obraz dynamiczny, przy równoczesnym rezygnowaniu
z obserwacji tego co je otacza. Maluch staje się zamknięty na interakcje społeczne,
odbieranie mowy i posługiwanie się nią. Dodatkowo ekrany opóźniają umiejętność
regulowania emocji, a co za tym idzie powodują częstsze wybuchy agresji, płaczu.
Treści dostarczane poprzez bajki niejednokrotnie są pełne przemocy, chaosu, krzyku.
Dlatego tak istotna jest kontrola nad tym co dociera do naszych dzieci.
- Pozbycie się rozpraszaczy z otoczenia malucha podczas wykonywania przez nie
zadań – np. dużej ilości przedmiotów na biurku czy ogromnej ilości zabawek
otaczających dziecko.
Zapewnienie odpowiedniej atmosfery- spokój, wsparcie czy pozytywna pochwała
(dostrzeganie i podkreślanie mocnych stron dziecka ). Najmłodsi, tak jak i my lubią
czuć się doceniani, a nie poddawani ciągłej krytyce. - Odpowiednia dieta – unikanie żywności wysoko przetworzonej, bogatej
w konserwanty i dużą ilość cukru. Dostarczanie do organizmu niezdrowych
pokarmów, ubogich w cenne wartości odżywcze i witaminy, zapewnia rollercoaster
emocjonalny. - Wspieranie rozwoju mózgu poprzez ćwiczenia koncentracji, zabawy angażujące
funkcje poznawcze . - Duża dawka miłości, zaangażowania , cierpliwości i UWAŻNOŚCI .
Zabawy, które wspierają rozwój koncentracji u najmłodszych to m.in:
- Wszelkiego rodzaju klocki, sortery – wymagają dużej ilości skupienia, pobudzają
wyobraźnię, ćwiczą koordynację i precyzję w działaniu. - Ćwiczenia zapamiętywania- powtarzanie ciągu słów, nauka wierszyków, piosenek,
opisywanie wcześniej widzianego obrazka. - Puzzle, układanki- uczą logicznego myślenia, korzystnie wpływają na pamięć
wzrokową, rozwijają motorykę małą, są świetnym sposobem na ćwiczenie
cierpliwości i wytrwałości w powierzonych zadaniach. - Gry planszowe, memory- pozwalają na poznawanie działania w grupie oraz
współzawodnictwa i reagowania w sytuacji poniesionej porażki, dodatkowo wymagają
od dzieci skupienia i poszukiwania najlepszych w rozgrywce rozwiązań. - Labirynty, wyszukiwanie różnic na przedstawionych obrazkach- ćwiczą
spostrzegawczość, koordynację wzrokowo- ruchową i logiczne myślenie. - Ćwiczenia wyciszające, relaksujące – karty pracy oraz gry dotyczące emocji i ich
umiejętności nazywania, praca z modeliną, piaskiem kinetycznym czy piankoliną – to
istny trening dla małych rączek, ale też moment na przerzucenie wszelkiego napięcia
emocjonalnego na masę plastyczną .
Co najbardziej istotne w kwestii koncentracji uwagi naszych maluchów, należy nieustannie
poddawać je własnej obserwacji i być uważnym na wszystko co niepokoi. Jeśli dostrzegamy
wyraźne trudności z koncentracją uwagi, a wszelkie próby jej rozwijania nie przynoszą
pożądanego efektu, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Źródłem problemu mogą być
zaburzenia integracji sensorycznej czy nadpobudliwość psychoruchowa pod postacią ADHD
czy ADD. Wszelkie wątpliwości pozwoli nam rozwiać wizyta w poradni psychologiczno-pedagogicznej, kontrola neurologiczna wraz z wykonaniem badania EEG mózgu oraz ewentualnie konsultacje indywidualne z psychologiem / psychoterapeutą.
W tym całym chaosie, świecie przepełnionym technologiami iście z kosmosu, pozwólmy
dzieciom na naturalny rozwój ich funkcji poznawczych, nie zamykajmy ich oczu klapkami
z ekranów, stwórzmy im środowisko, w którym mowa werbalna i niewerbalna żywego
człowieka będzie encyklopedią potężniejszą od dostarczanych obrazów. Nasze wsparcie,
uwaga i miłość będzie stanowić fundament do dalszego rozwoju.
Materiał przygotowany przez panią Psycholog z Przedszkola i Żłobka Norlandia Sulechów.