„Percepcja wzrokowa, (…) jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.”[1]
Nawiązując do definicji zasadne wydaje się stwierdzenie, iż percepcję wzrokową powinniśmy stymulować u wszystkich dzieci, gdyż im więcej będą one miały doświadczeń tym lepiej i szybciej będą się do nich odwoływały, a co za tym idzie zminimalizujemy ryzyko powstawania deficytów rozwojowych.
Ćwiczenia przedstawione poniżej, dla dzieci z deficytami w obrębie percepcji wzrokowej, będą miały charakter korekcyjny lub usprawniający, natomiast dla pozostałych – będą to ćwiczenia rozluźniające, relaksacyjne. Mogą być stosowane zarówno w pracy indywidualnej, jak i grupowej. W każdym przypadku jednak powinniśmy uwzględnić kilka czynników:
- Ćwiczenia powinny dobywać się regularnie ( lepsze efekty uzyskamy ćwicząc przez kilkanaście minut codziennie, niż np., godzinę raz w tygodniu).
- Jeśli prowadzimy zajęcia w grupie to ćwiczenia kształtujące percepcję wzrokową powinny harmonizować z treścią materiału zajęciowego.
- Czas i tempo wykonywania poszczególnych ćwiczeń muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka.
- Zawsze należy upewnić się czy dziecko rozumie instrukcję (polecenie) do ćwiczenia.
- Każde ćwiczenie powinno być wykonane w całości. Nie zostawiamy niedokończonych ćwiczeń i nie przechodzimy do kolejnego etapu, jeśli poprzedni nie został ukończony pomyślnie.
- Stopniujemy skalę trudności materiału (zawsze od najłatwiejszego do najtrudniejszego).
Stymulowanie rozwoju percepcji wzrokowej zapewnia dziecku możliwość nabywania tych zdolności, których rozwój warunkuje prawidłową naukę czytania i pisania a także liczenia. Często się zdarza, iż pomimo prawidłowego ogólnego rozwoju dziecka, ma ono trudności z opanowaniem nauki w szkole. Przyczyny tych niepowodzeń mogą być różne, jednak mogą także wynikać z zaniedbań w rozwoju funkcji analizatora wzrokowego, co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń diagnozowanych w późniejszych latach nauki szkolnej jako: dysleksja, dysgrafia i dysortografia.
Dziecko, którego percepcja wzrokowa w którymś ze swoich aspektów przebiega nieprawidłowo, angażuje zbyt dużo uwagi w proces rozpoznawania kształtów liter, kontrolowania kolejności znaków itp., przez co traci możliwość skupienia uwagi na rozumieniu treści tekstu. Ważne jest, więc aby odpowiednio wcześnie zadbać o prawidłowe funkcjonowanie percepcji wzrokowej ( doświadczenia).
WSKAZÓWKI OGÓLNE
1. Czas ćwiczeń
Ćwiczenia nie powinny być długotrwałe (ok. 20 – 25 minut) tak, aby nie były dla dziecka nużące. Należy jednak pamiętać, iż warunkiem ich skuteczności jest systematyczność. Powinny być kontynuowane do momentu, gdy dziecko nie będzie przejawiało żadnych trudności z ich poprawnym wykonaniem.
2. Indywidualizacja zajęć
Przygotowując zajęcia z wykorzystaniem ćwiczeń rozwijających percepcję wzrokową należy wziąć pod uwagę indywidualne predyspozycje dziecka np. nadpobudliwość lub specyfikę danej klasy. Dzieci młodsze będą potrzebowały więcej czasu na wykonanie zadania niż dzieci starsze. Czasami, może się także zdarzyć, iż uczniowie w tej samej grupie wiekowej wykonają ćwiczenia w różnym odstępie czasowym. Niektóre zadania mogą okazać się zbyt trudne(zwłaszcza dla dzieci młodszych), wówczas konieczne będą dodatkowe wyjaśnienia lub kilka prób. Podstawową zasadą jest stopniowanie trudności oraz rozpoczynanie od ćwiczeń najlepiej na materiale przedmiotowym z najbliższego otoczenia dziecka ( zabawki).
3. Samodzielność wykonywania zadań
Pomimo tego, iż oczywistym wydaje się samodzielna praca dziecka, pozwoliłam sobie o tym wspomnieć, gdyż często się zdarza (zwłaszcza niecierpliwym opiekunom) „pomaganie” dziecku lub wręcz wyręczanie go.
NIE RÓBMY TEGO! Pozwólmy dziecku na błędy, na pracę we własnym tempie. Ono właśnie w taki sposób zdobywa doświadczenia – i aby się w przyszłości mogło do nich odwołać – muszą to być doświadczenia dziecka.
[1] M. Frostig, D. Horne „Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową. Poziom wyższy. Instrukcje”s.5, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1986
Tekst opracowany przez Nauczycieli z Przedszkola i Żłobka Norlandia Szczecin.