Pobawmy się w… oddychanie
Ćwiczenia oddechowe, będące jednym ze stałych elementów terapii logopedycznej, skupiają w sobie dwie fundamentalne zalety: są dla dzieci atrakcyjne i łatwo przeprowadzić je w warunkach domowych. Dzięki temu skutecznie łączą przyjemne z pożytecznym.
Na co zwrócić uwagę? Przede wszystkim należy zaobserwować, czy maluszek oddycha przez nos. Jest to bowiem jedyny prawidłowy tor oddechowy. Jeżeli zauważysz, że Twoja pociecha oddycha przez usta, w dzień lub w nocy, niezależnie od kataru lub męczą ją powracające nieżyty nosa, zgłoś się na konsultację do laryngologa i logopedy. Ustny tor oddechowy może być efektem działania różnych czynników natury anatomicznej, tj. skrócone wędzidełko, przerost migdałków, przez co może wynikać z niemożności oddychania przez nos. W wielu wypadkach jest to jednak kwestia utrwalenia nieprawidłowego nawyku.
Dlaczego to ważne? Nieprawidłowy oddech pociąga za sobą liczne konsekwencje dla rozwoju mowy dziecka, ale i nie tylko – ma wpływ na zdrowie całego organizmu. Zwiększa ryzyko chorób górnych dróg oddechowych, zmienia postawę ciała. Wiąże się z osłabieniem napięcia mięśnia okrężnego ust, warg i policzków, nieodpowiednim ułożeniem języka w jamie ustnej, co sprzyja rozwojowi wad wymowy. Towarzyszący temu skrócony i płytki oddech przekłada się na trudność w jego synchronizacji z mową, powstanie niewyraźnej, zbyt szybkiej mowy, pojawienie się pauz na zaczerpnięcie wdechu w miejscach nieumotywowanych logiką wypowiedzi, czy nawet niepłynności mowy.
Zabawy kształtujące prawidłowy oddech można prowadzić wszędzie. Podczas różnych czynności domowych, jak gotowanie, wypakowywanie zakupów czy podczas spaceru, baw się z dzieckiem w poszukiwacza zapachów. Sprawdzajcie, jak pachną przyprawy, owoce, chleb, kwiaty, skoszona trawa i nazywajcie te wrażenia. Dzięki temu maluszek odkryje świat zapachów, dostępny tylko dzięki oddychaniu przez nos.
Jak bawić się z pociechą, jeżeli chcemy usprawniać prawidłowy oddech? Na początku takich ćwiczeń dobrze sprawdzi się:
- zdmuchiwanie piórka z dłoni
- rozdmuchiwanie skrawków papieru, bibuły czy kulek z waty – jeżeli włożymy je do miseczki, ułożymy na ilustracji, można zaproponować, aby buzia zrobiła wichurę, w której fruwają wszędzie liście, krople deszczu czy płatki śniegu
- zdmuchiwanie płomienia świecy
Zabawy oddechowe mogą stanowić jednak nie lada wyzwanie także dla tych, którzy podstawowe ćwiczenia już opanowali. Przykładowe zmagania to:
- dmuchanie baniek mydlanych (wbrew pozorom nie jest to ćwiczenie łatwe; po pierwsze wymaga opanowanej już umiejętności dmuchania, która nie jest tak powszechna, jak można by się spodziewać, po drugie niezbędna jest zdolność kontrolowania siły wydechu)
- mecz, który może być rozegrany w przeróżnych wariantach – można ułożyć z dwóch stron stołu dwie bramki z klocków i „celować” do nich, czyli dmuchać, piłkami z waty; można wyznaczyć bramki i na środku stołu położyć piórko, które każdy z zawodników usiłuje dmuchając umieścić w przeciwległej bramce, broniąc jednocześnie własnej
- pokonywanie kulką z waty zakręconej trasy ułożonej z tasiemek, klocków lub narysowanej na kartce papieru
- rozdmuchiwanie na kartce papieru kleksów z farby
- przenoszenie skrawków papieru lub małych ilustracji za pomocą słomki (należy przy tym uważać, by elementy do przenoszenia nie były zbyt małe, aby nie stanowiły ryzyka zadławienia się)
Jak wspomniałam, zabawy te można prowadzić wszędzie i niemal zawsze. Proszę pamiętać jednak o kilku zasadach. Nie proponujemy ich zaraz po posiłku ani podczas choroby, kataru czy kaszlu. Ważne, by zwrócić uwagę na ułożenie warg dziecka podczas ćwiczeń w dmuchanie – powinny one być zaokrąglone, przypominać układ odpowiadający wymowie samogłoski „u”. Wydychane powietrze nie powinno napotykać żadnej przeszkody, np. w postaci zwarcia zębów z wargami lub nadmiernego zbliżenia górnej i dolnej wargi. Zwróć uwagę, by dziecko nabierało powietrze nosem, a wydychało ustami. Dodatkową zachętą do ponownych ćwiczeń będzie wygrana z rodzicem:)