Muzyka to nośnik emocji. Otaczając się dźwiękami odczuwamy jej wpływ na nas samych. Powinna nam ona towarzyszyć już od najmłodszych lat, gdyż działa na sferę emocjonalną. Już w łonie matki dziecko słyszy rytm bicia jej serca. Nasze ciało również produkuje wiele różnych dźwięków, na które nawet nie zwracamy uwagi.
W terapii celem wykorzystania muzyki jest jej pozytywny i kojący wpływ na dziecko. Muzyka jest alternatywną formą komunikacji. Można za jej pomocą nawiązać dialog, wypowiadać się, wyrazić swoje emocje, tworzyć. Muzyka staje się wtedy motywatorem, dzięki któremu dzieci chętniej współpracują podczas terapii. Będąc jedną z form arteterapii, muzyka pełni kilka bardzo ważnych funkcji terapeutycznych. Pozwala przede wszystkim odblokować tłumione emocje i łagodzić napięcie emocjonalne. Dodatkowo także:
- eliminuje zahamowania i poczucie niepewności
- buduje wiarę w swoje możliwości
- kształtuje adekwatną samoocenę
- wspiera nawiązywanie i podtrzymywanie relacji interpersonalnych
- pomaga w samorealizacji
- niweluje poczucie niemożności
- przełamuje izolację dziecka
Emocjonalne oddziaływanie muzyki następuje poprzez takie czynniki jak: intensywność dźwięku, wibracje i barwa. Rytm zaś, harmonika i melodyka mają właściwości ekspresyjne.
Zajęcia terapeutyczne mogą przybrać formę bierną lub aktywną. Podstawowe formy aktywności muzycznej to:
- śpiew i ćwiczenia mowy
- ruch do muzyki
- gra na instrumentach
- tworzenie muzyki
- słuchanie muzyki
Każde dziecko może podjąć się aktywności muzycznej. W odróżnieniu także od innych rodzajów sztuki – nie trzeba wcześniej przygotowywać się na jej odbiór ani poddawać jej treści rozważaniom. Dobrze jest pamiętać, aby takie zajęcia terapeutyczne odbywały się w miłej i bezpiecznej atmosferze. Najlepiej, gdyby dzieci miały możliwość aktywnego działania – pomoże to w osiągnięciu poczucia satysfakcji, poczuciu odprężenia. Dziecko w każdego typu placówce narażone jest na różnorakie stresogenne sytuacje, które mogą skutkować zaburzeniami psychosomatycznymi. Muzyka ma na celu niwelować je.
Do zajęć terapeutycznych należy starannie dobrać muzykę – dźwięki muszą być zgodne z preferencjami dziecka. Może to być nie tylko muzyka instrumentalna – to także mogą być odgłosy natury (zwierząt, zjawisk atmosferycznych). Czasem możliwe jest nawiązanie dialogu instrumentalnego z dzieckiem, który to dialog – w przeciwieństwie do słów będących obciążonymi różnorakimi symbolami – może pomóc w wyrażeniu emocji, odreagowaniu napięć oraz wyjściu z kręgu izolacji. W terapii muzyką odpowiednio dobrane dźwięki i ruchy mają na celu pobudzić twórcze możliwości dziecka. Istotnym warunkiem takiej terapii jest włączenie się osoby prowadzącej w proponowane ćwiczenia, aby wzbudzić radość oraz wywołać uśmiech dziecka. Należy pamiętać tę ważną myśl, która powinna przewodniczyć każdej tego typu terapii: możemy (my, terapeuci, ale także my, rodzice) być marnymi statystami lub aktorami, lecz nigdy biernymi obserwatorami.
Materiał przygotowany przez Nauczycieli z Przedszkola Norlandia Kęty z Oddziałami Integracyjnymi.
Dziękujemy!
Bibliografia:
Baum E., Terapia zajęciowa, Warszawa 2008.
Piszczek M., Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, Warszawa 1997.
Artykuł w elektronicznym wydawnictwie:
Błaszczkiewicz K., Zajęcia z muzykoterapii stosowane w pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością, w: „Terapia specjalna”. [online], 2019, [nr] 5. [dostęp: 02.01.2022]. Dostępny w Internecie