Współczesna pedagogika przedszkolna przeżywa fascynującą rewolucję. Tradycyjne metody nauczania, gdzie nauczyciel stoi przed klasą i przekazuje wiedzę, ustępują miejsca nowym podejściom, które stawiają na aktywne uczestnictwo dzieci i indywidualne podejście do ich potrzeb. Dwa z takich podejść to pedagogika Montessori i Reggio Emilia. Choć mają swoje unikalne cechy, obie te metody podkreślają rolę nauczyciela jako przewodnika i obserwatora, a nie tylko wykładowcy.
Pedagogika Montessori – odkrywca i współtowarzysz
Pedagogika Montessori, stworzona przez Marię Montessori, to podejście, które koncentruje się na samodzielnym odkrywaniu świata przez dzieci. Kluczowym założeniem tej metody jest to, że dzieci uczą się najlepiej, gdy mają możliwość samodzielnego eksplorowania i odkrywania. W związku z tym rola nauczyciela w Montessori jest znacznie inna niż w tradycyjnej szkole czy przedszkolu.
- Obserwator i Przewodnik
Nauczyciel Montessori pełni rolę obserwatora, który bacznie śledzi, jak dzieci pracują, jakie mają zainteresowania i jakie umiejętności rozwijają. Zamiast narzucać gotowe rozwiązania czy sztywno kierować procesem nauki, nauczyciel obserwuje i dostosowuje środowisko oraz materiały w taki sposób, aby wspierać dzieci w ich własnym tempie. Jeśli widzi, że dziecko jest szczególnie zainteresowane konkretnym tematem, może zaproponować dodatkowe materiały lub zadania, które pogłębią jego wiedzę i umiejętności.
- Stworzenie sprzyjającego środowiska
W klasach i salach Montessori środowisko jest starannie zaplanowane, aby wspierać samodzielne odkrywanie. Nauczyciel dba o to, aby materiały edukacyjne były dostępne, uporządkowane i dostosowane do poziomu rozwoju dzieci. Ma to na celu umożliwienie dzieciom wyboru aktywności, które są dla nich interesujące i odpowiednie do ich etapu rozwoju.
Reggio Emilia – Kreatywny partner w nauczaniu
Podejście Reggio Emilia, stworzone przez Loris Malaguzzi, skupia się na indywidualnych zainteresowaniach dzieci oraz na ich aktywnym uczestnictwie w procesie uczenia się. Rola nauczyciela w Reggio Emilia również jest inna niż w tradycyjnych systemach edukacji.
- Słuchacz i Inspirator
Nauczyciele w Reggio Emilia są aktywnymi słuchaczami i inspiratorami. Współpracują z dziećmi, słuchając ich pomysłów i zachęcając do zadawania pytań oraz dzielenia się swoimi odkryciami. Nauczyciel nie jest głównym źródłem wiedzy, lecz partnerem w procesie nauki, który wspiera dzieci w realizacji ich pomysłów i projektów. Dzięki współpracy nauczycieli, dzieci mają okazję rozwijać swoje zainteresowania w kontekście grupowym.
- Tworzenie współdziałających środowisk
W klasie Reggio Emilia przestrzeń jest zaprojektowana tak, aby pobudzać kreatywność i współpracę. Nauczyciele pracują nad tym, aby sala była pełna różnorodnych materiałów, które dzieci mogą wykorzystać do twórczej zabawy i nauki. Dzieci są zachęcane do pracy w grupach, dzielenia się pomysłami i wspólnego rozwiązywania problemów.
Wspólne cechy i różnice
- Rola Obserwatora
W obu podejściach nauczyciel odgrywa rolę obserwatora. W Montessori jest to bardziej formalne, z naciskiem na dostosowanie środowiska do indywidualnych potrzeb dziecka. W Reggio Emilia obserwacja jest bardziej interaktywna i związana z aktywnym uczestnictwem nauczyciela w projektach i rozmowach z dziećmi.
- Nacisk na Samodzielność
W pedagogice Montessori dzieci uczą się samodzielnie, korzystając z materiałów dostosowanych do ich poziomu. W Reggio Emilia samodzielność jest wspierana przez aktywne współdziałanie z nauczycielem i innymi dziećmi, co rozwija umiejętności współpracy i twórczego myślenia.
- Rola nauczyciela jako Przewodnika
W obu podejściach nauczyciel nie jest głównym źródłem wiedzy, lecz przewodnikiem, który wspiera dzieci w ich nauce. W Montessori przewodnik dba o to, aby środowisko było odpowiednio przygotowane i dostosowane do potrzeb dzieci, natomiast w Reggio Emilia nauczyciel pełni rolę inspiratora i partnera, który wspiera dzieci w odkrywaniu i rozwijaniu ich pomysłów.
Pedagogika Montessori i Reggio Emilia to dwa podejścia, które zmieniają sposób, w jaki myślimy o edukacji przedszkolnej. W obu metodach nauczyciel odgrywa rolę przewodnika i obserwatora, co pozwala dzieciom na aktywne uczestnictwo w procesie nauki i rozwijanie swoich umiejętności w sposób bardziej naturalny i dostosowany do ich indywidualnych potrzeb. Takie podejście nie tylko wspiera rozwój dzieci, ale także sprawia, że nauka staje się przyjemnością i pasją, a nie tylko obowiązkiem.
Materiał opracowany przez mgr Martynę Lewańską – dyrektora Przedszkola i Żłobka Norlandia House of Reggio na warszawskiej Woli oraz Przedszkola i Żłobka Norlandia Motylki (Warszawa Wola) i Przedszkola Norlandia House of Reggio Bemowo w Warszawie.