Słowo „współpraca” to jedno z najważniejszych słów w terapii logopedycznej. Ma ono kilka ogniw.
Dobrze, jak dziecko chętnie współpracuje z logopedą i jeśli logopeda jest otwarty na współpracę z dzieckiem. Dobrze gdy terapeuta, szczególnie ten wspierający małe dzieci, podąża za maluszkiem, tak planuje zajęcia, żeby były one dla dziecka atrakcyjne, dostosowuje materiał do zainteresowań podopiecznego. Taka wzajemna współpraca gwarantuje, że terapia logopedyczna nie stanie się przykrym obowiązkiem. Oczywiście nie zawsze będzie łatwo, bo ćwiczenia logopedyczne (np. ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny) bywają męczące, ale atrakcyjne zajęcia pomagają pokonać te trudności.
Ważna jest też współpraca logopedy z innymi specjalistami, którzy mają kontakt z dzieckiem. Często wskazówki fizjoterapeuty czy terapeuty integracji sensorycznej są bardzo pomocne podczas terapii logopedycznej. Jaka jest optymalna pozycja dziecka podczas ćwiczeń? Jakie bodźce sensoryczne utrudniają dziecku skupienie? Każdy ze specjalistów pod innym kątem patrzy na trudności maluszka i cenna jest wymiana informacji między nimi.
Kolejnym ważnym elementem w terapii logopedycznej jest współpraca rodziców i logopedy. Dobrze jak darzą się oni wzajemnym zaufaniem, wymieniają informacje i niepokoje. Logopeda jest specjalistą, który posiada wiedzę dotyczącą rozwoju mowy i komunikacji, wie jak wspierać dziecko i rodzica, ale rodzic jest tym, który najlepiej zna swoje dziecko. To on wie, co maluch lubi, jakie zabawy preferuje, co go motywuje itd. We współpracy logopedy z rodzicami ważna jest też szczerość. Istotne, żeby rodzic udzielał logopedzie rzetelnych informacji dotyczących rozwoju dziecka i napotykanych trudności. Logopeda również, jeśli nie wie jak pomóc dziecku, powinien poinformować o tym rodzica.
Współpraca rodziców i logopedy jest szczególnie ważna w przedszkolu i w szkole, w tych miejscach, gdzie rodzic nie jest obecny na zajęciach. Wówczas bardzo ważne jest korzystanie z zaplanowanych dla rodziców spotkań w placówce.
Pomocny jest wtedy zeszyt logopedyczny, który może służyć do wymiany informacji między rodzicem a logopedą. Terapeuta umieszcza w zeszycie informacje dotyczące tego, jakie ćwiczenia wykonywał z dzieckiem podczas zajęć, ale też przekazuje zalecenia do ćwiczeń w domu. To dzięki nimi możliwa jest efektywna terapia logopedyczna. Niestety 20 minut zajęć w przedszkolu czy szkole to zbyt mało, żeby nabyte na zajęciach umiejętności zostały przez dziecko utrwalone.
Ważne jest, żeby potraktować ćwiczenia logopedyczne jak zabawę. Nie stresować nimi całej rodziny, nie traktować ich jako kolejne zadanie do wykonania, ale wplatać ćwiczenia w codzienne aktywności, robić je „przy okazji”. Można grać w gry planszowe i przed rzutem wykonywać ćwiczenia języka czy powtarzać wyrazy z ćwiczoną głoską. Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego można też wykonywać podczas posiłku czy po myciu zębów – nie zajmuje to dużo czasu, a staje się rytuałem wykonywanym podczas codziennej czynności. Można wymyślać wyrazy z ćwiczoną głoską w aucie, tworzyć zagadki, śpiewać sylaby. Możliwości jest bardzo dużo. Najważniejsze, żeby wiedzieć, jakie ćwiczenia są potrzebne dziecku. Inne zadania pomogą przedszkolakowi, który nie wypowiada głoski [k], a inne temu, który nie potrafi wypowiedzieć [l]. Aby wyartykułować każdą z tych głosek potrzebne są inne ruchy języka, inne części języka powinny być wówczas wzmacniane czy rozluźniane. Wykonując nieodpowiednie ćwiczenia możemy nawet zaszkodzić. W logopedii jest niewiele zadań uniwersalnych, które pomogą każdemu dziecku, z każdą trudnością. Dlatego ważne jest, żeby stosować się do zaleceń logopedy.
Istotny jest też odpowiednio dobrany materiał językowy do ćwiczeń. Głoskę [r] najłatwiej u większości dzieci utrwalać po spółgłoskach, a na przykład głoskę [cz] na początku wyrazu. Zadaniem logopedy jest odpowiednio dobierać materiał językowy, stopniować trudność zadań, tak żeby terapia szła do przodu, żeby dziecko miało poczucie sukcesu.
Dlatego ważne jest, żeby rodzice wykonywali z tygodnia na tydzień te ćwiczenia, które dziecko wykonywało podczas zajęć z logopedą, nie pospieszali terapii, nie próbowali wywołać nowych głosek, jeśli dziecko nie jest gotowe do ich realizacji.
Zawsze, jeśli rodzic ma jakieś wątpliwości, coś go niepokoi, nie wie jak wykonać dane ćwiczenie, nie widzi efektów terapii zachęcałabym do spotkania z logopedą. Rodzic ma prawo pytać, a zadaniem logopedy jest udzielić rodzicowi odpowiedzi i wskazówek. Logopeda może zaprezentować, jak wykonać dane ćwiczenie, może podpowiedzieć rodzicowi, jak bawić się z dzieckiem, żeby wspierać jego rozwój mowy.
Z mojego doświadczenia wynika, że taka wzajemna współpraca i kontakt procentuje, a najbardziej korzysta na tym dziecko.
Na prośbę Norlandia Przedszkola, tekst przygotowała neurologopeda – Małgorzata Barczuk – właścicielka Logopeda w bliskości.