W rozmowie z panią Anną Huzik, psycholog w Przedszkolu i Żłobku Norlandia Sielska w Olsztynie
Co jest ważne przy decyzji czy puścić dziecka do przedszkola? Czy jest odpowiedni wiek?
p. Anna: Przede wszystkim pewność rodziców, że są gotowi na pójście ich pociechy do przedszkola. Często rodzice ulegają naciskom bliskich, że dziecko osiągnęło „wiek przedszkolny” . Argumentem otoczenia jest nauka. Natomiast nasze dzieci uczą się cały czas przede wszystkim przez naśladowanie i obserwowanie swoich bliskich. Nie każdy 2,5 czy 3 latek będzie gotowy do rozstań z rodzicem i przebywania w placówce. Oczywiście jeżeli rodzice nie mają innego wyjścia i opcji opieki wtedy nawet gdy dziecko nie jest gotowe nie mamy wyjścia. Proces adaptacji będzie wtedy dłuższy i trudniejszy. Natomiast jeżeli dziecko nie jest gotowe jak i rodzic warto zastanowić się nad alternatywnymi rozwiązaniami. Nie ma określonego wieku gotowości przedszkolnej. Każde dziecko rozwija się inaczej. Natomiast rozwój społeczno-emocjonalny i kontakt z innymi osobami poza najbliższymi jest ważny. Dobrym krokiem jest przed pójściem do przedszkola uczestniczenie z dzieckiem w różnych zajęciach rozwijających i pomalutku usuwanie się na nich w cień aby dziecko było co raz bardziej samodzielne. Budowanie pewności siebie i stabilna samoocena są ważnym elementem radzenia sobie w nowych sytuacjach.
Jeżeli rodzice zdecydują się na przedszkole co jest ważne w jego wyborze?
p. Anna: Każda rodzina jest inna i ma różne potrzeby. Ważne jest czego potrzebuje dziecko jak i możliwości rodziny między innymi finansowe, logistyczne, czasowe. Lokalizacja przedszkola ma znaczenie ze względu na to, ze będzie to trasa pokonywana codziennie. Warto się zastanowić już na początku jak będzie mniej więcej wyglądał dzień gdy dziecko będzie chodzić do przedszkola: kto je będzie zawoził, kto odbierał itp. ułatwi to wybór lokalizacji. Istotne dla systemu rodziny jest aby sprawnie przemieszczać się między przedszkolem, pracą, szkołą po to, żeby mieć jeszcze czas na wspólne spędzanie czasu. Zastanówmy się także nad „misją placówki” i dopasujmy ją w miarę możliwości do naszego dziecka. Dzieci mają różny temperament, trudności, każde inaczej odbiera różne bodźce. Ważne jest sprawdzenie planu dnia przedszkola (zajęć obowiązkowych, dodatkowych) dziecko nie może być przestymulowane i musi mieć czas na swobodną zabawę gdyż wtedy rozwija się sfera społeczno-emocjonalna. Jest ona bardzo ważna dla budowania różnych związków międzyludzkich i radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami. Podczas rozmów z kadrą podpytajmy o ich metody wychowawcze, w jaki sposób wyciągają konsekwencje od dzieci. Tak zwany czynnik ludzki jest jednym z istotniejszych elementów . To głównie od nauczycielek zależy czy dziecko będzie dobrze się czuło w grupie. Sprawa własnej kuchni, placu zabaw to kwestia drugorzędna.
Adaptacja przedszkolna jak powinna przebiegać?
p. Anna: Wielu rodziców uważa, że adaptacja zaczyna się kilka dni przed pójściem do przedszkola lub na dniach adaptacyjnych. Natomiast dobra adaptacja powinna przebiegać wcześniej. Opowiadajmy dziecku o przedszkolu, pokażmy na stronie internetowej zdjęcia, pójdźmy na spacer obok przedszkola. Pamiętajmy nie straszmy nigdy dzieci przedszkolem! Ani przesadnie nie idealizujmy mówiąc ze zawsze będzie super zabawa i wszyscy będą mili. Może to wzbudzić zawód w dziecku gdy doświadczy pierwszych trudnych sytuacji. Przy pierwszych dniach w przedszkolu istotne jest, żeby dziecko było krótko aby nie zdążyło „za mocno zatęsknić” najlepiej przyprowadzić je podczas zabawy i zabrać po 2/3 godzinach. Stopniowo rozszerzać czas i aktywności /posiłki, drzemki). W pierwszych dniach gdy zabieramy dziecko podczas fajnej zabawy daje to „niedosyt” i motywuje malucha do przyjścia. Przy rozstaniach ważne jest aby przebiegały one krótko natomiast zaspokajały potrzeby emocjonalne dziecka. . Zbyt długie pożegnania, dyskusje, wielokrotne wchodzenie i wychodzenie dziecka z sali do rodzica wzmaga napięcie i stres. Natomiast istotne jest aby dziecko miało „chwile” na przygotowanie się do nowego dnia: przytulenie z rodzicem, chwila rozmowy. Nigdy nie okłamujmy dziecka , że za chwile wrócimy, nie znikajmy nagle bez pożegnania. Rozstanie ma przebiegać sprawnie ale dziecko musi czuć bliskość rodzica i jego pewność siebie, ze tak właśnie jest dobrze. Dzieci bardzo przejmują nasze emocje. Naturalne jest, że dziecku trudno w pierwszych tygodniach rozstawać się z rodzicem skoro dotychczas miał go dla siebie. Możemy zaznaczyć w kalendarzu dni tj. weekend, święta kiedy dziecko zostanie w domu. Skreśla wtedy dni i widzi, ze niedługo nadejdzie w pełni czas domowy. Uczy się nowego rytmu. Jeżeli jest to możliwe dajmy coś co mu będzie przypominało dom: przytulanka, kocyk itp.
W czasie dni adaptacyjnych jak i później dbajmy o czas po przedszkolu. Dziecko nie może czuć się odsunięte na bok. Po przedszkolu potrzebuje pobyć z rodzicem: przytulic się, pobawić, spędzić czas. Dlatego zapewnijmy dzieciom po przedszkolu trochę spokoju w towarzystwie rodziny. Bez nadmiernych atrakcji które jeszcze mogą przebodźcować dodatkowo malucha (duże sale zabaw, zajęcia dodatkowe). Dziecko ma dużo aktywności w placówce. Po przedszkolu potrzebuje bliskości i spokoju.
Jak długo trwa adaptacja i po czym poznać że przebiega prawidłowo?
p. Anna: Każde dziecko jest inne więc nie ma stałych ram na zakończenie adaptacji natomiast obserwujmy nasze dziecko czy robi malutkie kroki do przodu w akceptacji nowej sytuacji. Udana adaptacja jest wtedy kiedy dziecko: potrafi poprosić o pomoc swojego nauczyciela, jest zainteresowane innymi dziećmi, zgłasza swoje potrzeby fizjologiczne, je, pije czyli czuje się swobodnie. Ważne jest czy dziecko dzieli się z nami „swoim światem” nie musi opowiadać wszystkiego co było i to od razu po przedszkolu. Niektóre dzieci zaczynają opowiadać ważne momenty z dnia przy kąpieli, zabawie przed pójściem spać. Pamiętajmy, że nasze podejście ma tu duże znaczenie: to co mówimy, jak się rozstajemy z dzieckiem itp. Bardzo ważną rzeczą jest aby podczas adaptacji przedszkolnej nie wprowadzać innych istotnych zmian w życiu rodziny (odpieluchowywanie, przeprowadzka, odstawienie od piersi itp.) ponieważ pójście do przedszkola jest bardzo dużą zmianą i na innych polach powinno być stabilnie. Jeżeli mamy wątpliwości co do adaptacji skorzystajmy z pomocy nauczycieli lub/i psychologa pracujących w placówce.